Verbondenheid over de landsgrenzen
De reformatie betekende ook voor de dorpen Garmerwolde en Thesinge een verandering. Van ver over de oostelijke grens kwamen de studenten naar de Universiteit van Groningen om de theologische studie aan te vangen dan wel te voltooien. Zij kwamen uit het Bentheimse, uit Oostfriesland en van verder uit Bremen en Lippe. Velen van hen hebben zich na volbrachte studie verbonden aan een Ommelander gemeente. Toch was de trek wederzijds en dan wel voornamelijk met Oostfriesland. Vanuit Emden was de Reformatie sterk bevorderd en Emden was na het verraad van Rennenberg in 1580 het toevluchtsoord voor velen geweest. De Gereformeerde kerk van Emden werd de moederkerk van die van Stad en Lande. Boven de kooringang van bij het bombardement op Emden van 6 september 1944 verwoeste Grote Kerk wijst het “Scheepken Christi’’, een gedenksteen waarop een schip is afgebeeld met het randschrift ”Godts Kerck vervolgt verdreven Heft Godt Hyr Trost gegeven’’, op deze functie van “Herberg van Gods gemeente’’. Deze verbondenheid was tot in de eerste wereldoorlog nog aanwezig in de Grote Kerk te Emden. Eens per maand werd er een dienst in de Nederlandse taal gehouden, dit ondanks het feit, dat reeds in 1818 werd bepaald, dat in Oostfriesland slechts die kandidaten mochten worden beroepen, die de Duitse taal zodanig beheersten, dat zij om de vier of zes weken een preek in die taal konden houden. Door deze maatregel werd in eerste aanleg de trek over en weer belemmerd met het uiteindelijke gevolg, dat na het vertrek van ds. Voget in 1846 van Oostwold in het Westerkwartier naar het Oostfriese Hinte (ligt bij Emden) er een einde kwam aan het over en weer beroepen van predikanten.

1834 : de Afscheiding
Het fenoneem afscheiding leidt voor Thesinge in tegenstelling tot Garmerwolde, tot een verandering wat betreft het kerkelijk leven. Het kleine Thesinge met de 35 huisjes en de kleine tuintjes, gelegen op het terrein van een voormalig middeleeuws klooster - ten noordoosten van de stad Groningen - telt in de dagen van ds. De Cock slechts 240 inwoners. Met de omliggende boerderijen en woninkjes erbij gerekend komen we uit op bijna 400. Al in het jaar 1840 - dus 6 jaar na de Afscheiding - is meer dan de helft van deze inwoners Afgescheiden. Dat wil zeggen: Zij komen niet meer in de Hervormde kerk en houden hun diensten in een eigen gebouw. Het is echter geen haat en nijd tussen de twee kerken in Thesinge, getuige het volgende verhaal:
Toch kunnen we concluderen dat de verstandhouding tussen de Herv. gemeenteleden Thesinge en de Afgescheidenen niet wordt gespleten in twee vijandige kampen. De schulden en de leningen van Hervormden aan Afgescheidenen of omgekeerd, blijven ondanks de Afscheiding op de oude voet voortgang vinden. Ook op het gebied van het sociale leven is er tenminste in bepaalde opzichten geen breuk te constateren. Zo blijft een ieder wonen waar hij of zij woonde en dat betekent dat Afgescheidenen en Hervormden in Thesinge vaak naast elkaar leven. De bij het reglement 'der nabuurdiensten' (noaberplicht) ingestelde verplichting om de naaste buren bij te staan bij nood, ziekte en dood, waaraan men zich op straffe van geringe boetes kon onttrekken, worden over het algemeen trouw vervuld zonder onderscheid des persoons.

De kerken van de PKN
Met ingang van 31 januari 2005 zijn onze beide dorpen verenigd in de Protestantse kerk Garmerwolde-Thesinge, vallend onder de overkoepelende paraplu van de P(rotestantse) K(erk) N(ederland). Behalve de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde kerken in Nederland werkt ook de Evangelisch Lutherse Kerk samen in de PKN. Niet alle kerken van de ELK in het Koninkrijk der Nederlanden doen hieraan mee. Vaak zijn het kleine kerkelijke gemeenschappen. Dit kerkgenootschap is in 1517 ontstaan in Duitsland. Tot de Evangelische Kirche Deutschland (EKD) behoort/behoorde ongeveer de helft van de Duitse bevolking, de andere helft behoort/ behoorde tot de Katholieke kerk. Wanneer u een bezoek zou brengen aan bijvoorbeeld Leer, dan treft u naast de Lutherische Kirche ook de Reformierte Kirche (Herv.) aan. Daarnaast is er ook nog de Alt Reformierte Kirche. Een deel van de Nederlands Hervormde Kerk is niet meegegaan in de PKN. Ze hebben zich verenigd in de Hersteld Hervormde Kerk. Deze kerken vindt u in de zogenaamde ‘zware hoek’, bv. op de Veluwe, op de Zuidhollandse eilanden, de Zeeuwse eilanden, en in de provincie Zuid-Holland. Ook enkele kerken uit de Gereformeerde kerken in Nederland zijn niet gefuseerd in de PKN.

Bronvermelding

-Dhr. Dr. Regn. Steensma, dankzij zijn vriendelijke toestemming mochten we gedeelten overnemen uit het boek: ‘Het gebruik van de Hervormde kerken in Groningen’.
-Dhr. J. Oldenhuis, Groninger Archieven.
-Uitgeverij Profiel, Bedum. Uit: ‘Sinds de Reductie in Stad en Lande van Groningen (deel 1 en 2). Website: www.profiel.nl
-Enkele leden van de Protestantse gemeente Garmerwolde-Thesinge.
-Dhr. H. van der Woude, mijn inmiddels overleden vader, die bij leven informatie verstrekte m.b.t. de verstandhouding tussen de Hervormden en Gereformeerden uit de jaren 1935-1945