En toen was het moment daar, dat diverse ambtsdragers van de gemeenten de Akte van Vereniging konden en wilden ondertekenen.

^ de notaris en alef rutgers ^

^ annemarijke boonstra ^

^ johanna van zanten-jongsma ^

^ wim van beesten ^

^ tineke werkman-uitham ^

^ arjan leijssenaar ^

^ betsy vd. belt- gritter ^

^ kees brak ^

Ds. F.T. Volbeda, de predikant van de nieuw gevormde gemeente, ging ons voor in een Avondgebed.

Als afsluiting van de avond was er nog een glas om te proosten op de nieuw gevormde gemeente. Daarbij werd ter geruststelling van zowel de kerkelijke alsook de burgerlijke overheid (de burgermoeder was ook aanwezig) vermeld, dat de champagne slechts 1% alcohol bevatte.

Daarna ging ieder zijns weegs, maar niet meer als Gereformeerden en Hervormden, maar als Protestanten. Want deze inwoners van beide dorpen kunnen door één deur. Hetzij van de kerk aan de Kerkstraat, of die aan de Dorpsweg. Het Samen op Weg proces dat in de vorige eeuw werd ingezet is afgerond.

©alle foto's zijn gemaakt door wolter karsijns

EEN HISTORISCHE TERUGBLIK
1596 - De Reformatie
In 1614 worden de eerste hervormde diensten gehouden, in de nog steeds bestaande maar zwaar gehavende kruiskerk te Thesinge. Lange tijd bleven de Thesingers verstoken van een eigen predikant, de dominee van Ten Boer preekte zondagsmiddags in Thesinge. Pas in 1640 doet dominee Gemminga intrede als eerste predikant van Thesinge. Daarmee waren de zorgen om het gebouw niet opgelost. In dat jaar vragen de inwoners om wederopbouw van de kerk in verband met bouwvalligheid. De kleine gemeente kon het immense gebouw (42 meter lang) niet meer onderhouden. Diverse keren werd gevraagd en geklaagd bij allerlei instanties om middelen voor behoud. Maar telkens kreeg men nul op het rekest.Dan besluit men in 1786 tot een aanzienlijke verkleining. Het schip en het dwarspand werden geheel afgebroken. Alleen het koor bleef behouden.

1834 - De Afscheiding
In dit jaar verlaat ds. Hendrik de Cock wegens een conflict de Hervormde kerk in Ulrum.Dit conflict draaide om het volgende:”Met de Afscheiding van de door de staat erkende Nederlandse Hervormde Kerk verzette De Cock zich met een deel van zijn hervormde gemeente te Ulrum tegen de toenmalige vrijzinnige opvattingen die over het algemeen binnen het voornoemde kerkgenootschap heersten”.
Het kleine Thesinge gelegen ten noordoosten van Groningen, met de 35 huisjes en de kleine tuintjes op het terrein van een voormalig middeleeuws klooster, telde in de dagen van ds. de Cock slechts 240 inwoners. Als men de omliggende boerderijen en woninkjes erbij mag rekenen dan komen we uit op bijna 400. Al in het jaar 1840 - dus 6 jaar na de Afscheiding - is meer dan de helft van deze inwoners Afgescheiden. D.w.z. die komen niet meer in de Hervormde kerk en houden haar diensten in een eigen gebouw. De afgescheiden kerk groeide maar door. Zolang er nog geen eigen kerkgebouw was, vergaderde men bij leden aan huis, bijvoorbeeld bij Kl. J. Bouwman, G.E. Stuurwold - de bakker -, Derk J. Wijk en vooral bij ouderling Hendrik E. Dijk op diens boerderij. Af en toe komt ds. De Cock in het dorp om te preken en de sacramenten te bedienen. Dit doet hij bijv. op 28 maart 1838 bij de landbouwer Jan Joosten Bouwsema (hij was op oudejaarsdag 1819 te Stedum op 21-jarige leeftijd getrouwd met de 17-jarige Menna Willems Nienhuis). De eerste 14 jaar kerkte men bij Dijk op de boerderij. Vervolgens tot 1876 in de schuur die stond op de plaats waar nu cafe Molenzicht staat. We zouden Hendrik E. Dijk de stichter van de 'Cocksiaanse kerk' in Thesinge kunnen noemen. Deze landbouwer van de Lageweg was in 1815 op 24 jarige leeftijd getrouwd met de 23-jarige boerendochter Anje Siemen Pesman uit Garmerwolde en is in 1851 te Thesinge 60 jaar oud overleden. In 1825 zien we Dijk als diaken optreden, periodiek wordt hij herkozen.

Hervormd contra Afgescheidenen
De Hervormde gemeente had in 1827 een nieuwe dominee gekregen, ds. D.G. Pekelaer was in dat jaar vertrokken.Ds. P. Buisman jr., was er voor in de plaats gekomen van Serooskerke op Schouwen/Duiveland. Eind 1834 wil de eerder genoemde Dijk zich met zijn gezin bij de Afgescheiden kerk van Ulrum voegen, op grond van art. 28 en 29 der Nederlandse Geloofsbelijdenis. Tevens vraagt hij ontheffing als diaken. Ook ouderling Klaas Jan Bouwman wenst zijn ambt neer te leggen en vraagt om een 'bewijs van afscheiding'.Zich beroepend op de bestaande kerkelijke wetten en bepalingen daterend uit 1816, meent ds. Buisman hierop niet te kunnen ingaan. Hij vindt dat de broeders maar met een aanklacht naar de classis (regionaal kerkbestuur) moeten gaan. Het verzoek is immers gebaseerd 'op de onzuiverheid mijner Evangelieprediking'. Een brief van ds. Buisman aan het hervormd classicaal bestuur van Appingedam - Thesinge ressorteerde onder de classis Appingedam - geeft ook nog enkele details over de situatie van de Afgescheidenen ter plaatse.Hij schrijft: “de ouderling Bouwman en diaken Dijk behoren beiden tot de zogenaamde "Kocks gezinde partij'. Deze partij breidt zich hier uit onder voorgang en bestuur van zekere Henricus Dekens, waarmee Johannes Henderikus Dekens, de smid, wordt bedoeld. We lezen verder: 'Ze houden afzonderlijke bijeenkomsten, verzuimen de openbare godsdienstoefeningen en het godsdienstonderwijs en versmaden alle kerkelijke bestuur'. Dit alles geeft ''aanleiding tot verdeeldheid en vijandschap, zo hoogst nadelig en verderfelijk voor het Godsdienstig belang en welzijn der Gemeente'. Ook wil ouderling Bouwman niet met zijn eigen dominee op huisbezoek gaan en weigert diaken Dijk zijn kind bij ds. Buisman te laten dopen. Dijk biedt nu in januari 1835, 50 gulden boete aan om ontheffing als diaken te krijgen, maar de predikant weigert dit bedrag aan te nemen. Dit laatste keurt de classis af en ze eist in september 1835 dat de kerkenraad de boete invordert, Dijk en Bouwman elk 50 gulden ten voordele van de diaconiekas'. Maar nu weigeren beiden te betalen. Op 11 oktober 1839 is ds. Buisman overleden, na een lang ziekbed. Het leven van ds. Buisman ging bepaald niet over rozen, behalve dat hij de Afscheiding - en de conflicten daarmee gepaard gaande meemaakte - overleed zijn eerste vrouw (Folkerdina van Borssum) op 23 jarige leeftijd in 1830. Vier jaar later (1834) overleed zijn tweede vrouw (Elisabeth Janssonius), op jeugdige leeftijd. De predikant met beide echtgenotes ligt begraven op het kerkhof in Thesinge.

Geen vijandige kampen
Toch kunnen we concluderen dat de verstandhouding tussen de Herv. gemeenteleden Thesinge en de Afgescheidenen niet werd gespleten in twee vijandige kampen. De schulden en de leningen van Hervormden aan Afgescheidenen of omgekeerd, bleven ondanks de Afscheiding op de oude voet voortgang vinden.Ook op het gebied van het sociale leven was er tenminste in bepaalde opzichten geen breuk te constateren.Zo bleef een ieder wonen waar hij of zij woonde en dat betekende dat Afgescheidenen en Hervormden in Thesinge vaak naast elkaar leefden.De bij het reglement 'der nabuurdiensten' (noaberplicht) ingestelde verplichting om de naaste buren bij te staan bij nood, ziekte en dood, waaraan men zich op straffe van geringe boetes kon onttrekken, werden over het algemeen trouw vervuld zonder onderscheid des persoons.

Opmerkelijke overeenkomsten
Eigenlijk waren de Thesingers altijd al min of meer Samen op Weg, als ik dat zo mag zeggen. Om te beginnen met de jaartallen (herv. kerk 1786, geref. kerk 1876), de cijfers komen terug. Ook wat betreft de vakante periode van beide gemeenten. Er preekte vaak een dominee uit de stad. Bij de Herv. waren dat meestal professoren: Leertouwer - hij werd later rector-magnificus van de (oudste) universiteit van Leiden, Labuschagne, Roscam Abbing, v.d. Woude. In de jaren ''70 van de vorige eeuw, toen Thesinge geen eigen predikant had, ging regelmatig 's middags een dominee voor, weliswaar niet uit Ten Boer, maar wel uit de burgerlijke gem. Ten Boer, nl. Woltersum. Hij stamde nog uit de tijd dat je kon zien dat het een dominee was. Ds. Molenaar kwam dan per fiets met zijn lange jas en zijn hoed op voor de dienst naar Thesinge.Iedereen groetend, of men kerkelijk was of niet. Bij de Geref., meestal ook predikanten uit de Stad: Broek, Hommes, Schoep, Scholten. Ds. Van Wijk (geref.) mocht je niet storen, als hij zijn preek maakte, hij liep door het land (de grazige weiden van Schutter) om zijn preek te maken, dan zag hij niets en niemand. Maar op zondagmorgen preekte hij zonder papier, en zag hij iedereen.Toen er in de jaren '60 een parttime-predikant werd benoemd bij de herv. gem. Garmerwolde-Thesinge, kwam ze in de Geref. pastorie te wonen. Ds. Jonkvrouwe van Lynden.Toen de pastorie van de herv. gem. te Thesinge werd verkocht, kwam daar later een geref. gezin wonen (Willem en Liefke Plijter-Ridder).Daarvoor hadden er trouwens ook al Ridders gewoond, maar die waren hervormd,Siebolt en Jetta Ridder-Schutter.

In 1965 ging de hervormde gemeente Thesinge een combinatie aan met de hervormde gemeente Garmerwolde. Er was om de week dienst in Thesinge.Totdat op 1 januari 1999 de 14-daagse diensten in de Felicitaskerk van Thesinge eindigden, want op die datum ontstond de Samen op Weg gemeente.

Graag zou ik deze zomer in twee afzonderlijke artikelen (Herv./Geref.) nog eens dieper willen ingaan op beide kerkgenootschappen. Dan komt Garmerwolde ook aan bod.

Veel informatie kreeg ik van mijn vader Hendrik van der Woude.
De dag na het tekenen van de Akte is hij plotseling overleden

Jakob van der Woude.